شن ریز

شن یا سنگدانه درشت، مجموعه ذرات نسبتا بزرگ حاصل از هوازدگی یا خردایش سنگ است که به عنوان مصالح در پروژه‌های مختلف ساختمانی، راه‌سازی، زهکشی، تصفیه و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شن‌ها از مهم‌ترین و پرکاربردترین مواد مهندسی به حساب می‌آیند. به دلیل به کارگیری این مواد در احجام بالا، ویژگی‌های آن‌ها به طور مستقیم بر روی عملکرد سازه تاثیر می‌گذارند.

سنگدانه درشت یا اصطلاحا «شن» (Gravel)، یکی از انواع سنگدانه‌های پرکاربرد در پروژه‌های مهندسی است. بر اساس استاندارد ISO 14688، سنگدانه‌هایی با ابعاد بین 2 تا 63 میلی‌متر به عنوان شن در نظر گرفته می‌شوند.

شن‌ها معمولا در ساخت بتن، آسفالت، اجرای بستر، زیرسازی، روسازی، پرکردن فضاهای خالی، زهکشی، فیلتراسیون و پوشش بام مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هوازدگی و فرسایش سنگ، فرآیند طبیعی تشکیل ذخایر شن است. با این وجود، در اغلب موارد، تولید سنگدانه‌های درشت با شکستن باطله‌های استخراج شده از معادن یا ذخایر شن و ماسه انجام می‌گیرد.

ذخایر بزرگ شن به عنوان یکی از مشخصات زمین‌شناسی منطقه در نظر گرفته می‌شوند. این ذخایر، بیانگر هوازدگی و فرسایش زیاد سنگ‌های منطقه هستند.

کوچک‌ترین ذرات شن، معمولا پس از عبور از تمام الک‌ها بر روی الک نمره 10 (شبکه ۲ میلی‌متری) باقی می‌ماند. مطابق با استاندارد AASHTO، شن‌های ریز با نمره ۱۰ نمایش داده می‌شوند.

شکل و ابعاد ذرات این شن‌ها مشابه به ماسه درشت است. شن‌های ریز اغلب به عنوان بستر آجر، سنگ فرش و موارد مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در برخی از موارد، از این سنگدانه‌ها برای پر کردن فضای خالی بین سنگ‌های درشت چیده شده بر روی هم (مانند دیوار حایل گابیون) و جلوگیری از لغزش آن‌ها به کار برده می‌شود. متداول‌ترین سنگ مورد استفاده برای شن ریز، سنگ آهک است.

از دیگر شن‌های ریز پرکاربرد بر اساس استاندارد AASHTO، می‌توان به شن‌های نمره 67 با ابعادی نزدیک به شن‌ ریز و نمره 5 با ابعاد کمی بزرگ‌تر از شن ریز اشاره کرد.

سنگدانه نمره 67 معمولا برای زیرسازی جاده و دال بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد سنگدانه نمره 5 نیز در درزبندی روسازی‌ها و پر کردن شکاف بین مصالح درشت است.